СУДЛАНГАНЛИКНИНГ ҲУҚУҚИЙ АҲАМИЯТИ ВА СУДЛАНГАНЛИК ҲОЛАТИНИНГ ТУГАЛЛАНИШИ

Ўзбекистон Республикаси Жиноят кодексининг 77-моддасида судланганликнинг ҳуқуқий аҳамияти, яъни судланганлик шахснинг содир этган жинояти учун ҳукм этилганлигидан келиб чиқадиган ҳуқуқий ҳолат экани кўрсатилган. Жазо тайинланган, айблов ҳукми қонуний кучга кирган кундан бошлаб шахс судланган деб ҳисобланади. Суд томонидан жазодан озод қилинган шахс судланмаган деб топилади. Судланганлик ушбу Кодексда назарда тутилган ҳолларда ва шахс янги жиноят содир этгандагина ҳуқуқий аҳамиятга эга бўлади.

Судланганлик муддатининг ўтиб кетганлиги ёки судланганликнинг олиб ташланиши муносабати билан унинг барча ҳуқуқий оқибатлари бекор бўлади.

Жазони ўтаган, аммо қонуннинг ўзгариши билан бундай қилмиш жиноят, деб ҳисобланмайдиган тақдирда, шунингдек, содир қилинган жиноят учун тайинланган жазонинг ўтаб бўлиниши билан судланганлик ҳолатининг тугалланиши белгиланган бўлса, шахс судланмаган, деб ҳисобланади.

Шунингдек, мазкур Кодекснинг 78-моддасида судланганлик ҳолатининг тугалланиши белгиланган бўлиб, унга кўра шахснинг судланганлик ҳолати қуйидаги пайтларда тугалланади:

-шартли ҳукм қилинганларга нисбатан синов муддати тугаган кундан бошлаб;

-мажбурий жамоат ишлари, хизмат бўйича чеклаш ёки интизомий қисмга жўнатиш тарзидаги жазоларини ўтаб чиққач;

-жарима жазоси ижро этилган кундан кейин, шунингдек, муайян ҳуқуқдан маҳрум қилиш ёки ахлоқ тузатиш ишлари жазолари ўталганидан кейин – бир йил ўтгач;

-озодликни чеклаш жазоси ўталганидан кейин – икки йил ўтгач;

-беш йилдан кўп бўлмаган муддатга озодликдан маҳрум қилиш жазоси ўталганидан кейин – тўрт йил ўтгач;

-беш йилдан ортиқ, лекин ўн йилдан кўп бўлмаган муддатга озодликдан маҳрум қилиш жазоси ўталганидан кейин – етти йил ўтгач;

-ўн йилдан ортиқ, лекин ўн беш йилдан кўп бўлмаган муддатга озодликдан маҳрум қилиш жазоси ўталганидан кейин – ўн йил ўтгач.

Ж.МАМУРОВ, жиноят ишлари бўйича туман судининг раиси.